„Szlakiem architektury drewnianej Ziemi Sokólskiej” – to nazwa wystawy fotograficznej, jaką można obejrzeć w Muzeum Ziemi Sokólskiej. Ekspozycja została otwarta w piątek 26 października. Materiały z wystawy znalazły się w publikacji o tym samym tytule.
Projekt „Szlakiem architektury drewnianej Ziemi Sokólskiej” został zrealizowany przez Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne przy współpracy z sekcją historyczną Stowarzyszenia Uniwersytet Trzeciego Wieku w Sokółce. Projekt otrzymał dofinansowanie ze środków programu „Działaj Lokalnie 2012” Polsko – Amerykańskiej Fundacji Wolności, realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce i Fundację Sokólski Fundusz Lokalny.
Autorką zdjęć i opracowania jest Aleksandra Pluta z sokólskiego muzeum. Wszystkich zebranych na otwarciu wystawy przywitał Eugeniusz Wiśniewski, Prezes Podlaskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego z siedzibą w Kuryłach koło Sokółki.
– Kiedyś Sokólszczyzna słynęła z drewnianego budownictwa. Było ono nie tylko przykładem regionalnej architektury, ale też niezwykłym walorem kulturowym podlaskiej wsi. Obecnie, z roku na rok coraz więcej takich obiektów znika z naszego krajobrazu. Drewniane budynki niszczeją, lub są modernizowane na nowoczesne, stylizowane obiekty. Aby zachować je dla przyszłych pokoleń trzeba o nich wciąż mówić i demonstrować pozytywne wzorce, czyli renowację zgodną z pierwotnym wyglądem – powiedział Eugeniusz Wiśniewski.
Właśnie zachowanie dobrych przykładów zachowania i renowacji drewnianych budynków, jak również ich adaptacji i przebudowy było celem projektu „Szlakiem architektury…”.
– W publikacji i na wystawie zebraliśmy fotografie budynków mieszkalnych, sakralnych i gospodarczych – wyjaśniła Aleksandra Pluta.
W rozdziale poświęconym budynkom mieszkalnym czytamy: „Wsie sokólskie są w większości typowymi ulicówkami, czyli domy wiejskie budowane są po obu stronach drogi prowadzącej przez wieś.(…) Ciekawym przykładem ulicówki jest nietypowy ciąg wsi wzdłuż drogi Sokółka – Dąbrowa Białostocka. (…) Wiele drewnianych domów wiejskich zachowało zdobnicze elementy naroży, nadokienników, okiennic, wiatrownic i dekoracyjnego oszalowania szczytu. Zdobnictwo domów na Sokólszczyźnie rozwinęło się w końcu XIX wieku. (…) Nietypowym domostwem na tym tle jest willa Zielona Dacza, znajdująca się w Różanymstoku. Jest to dom w stylu architektury rosyjskiej, zbudowany w końcu XIX, lub na początku XX wieku. Był częścią zespołu budynków klasztornych prawosławnych mniszek. Obecnie odremontowany, zabytkowy budynek otrzymał w 2011 roku drugą nagrodę w konkursie na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim.”
Z części „Dwory i dworki” można dowiedzieć się m.in., że: „Jednym z najciekawszych zabytków powiatu sokólskiego jest modrzewiowy dwór z końca XVIII wieku w Łosośnie pod Kuźnicą. Zbudował go w latach 1720 – 1722 Zygmunt Bouffał, właściciel tych terenów. (…) przy kominku w tym domu spędził wieczór król Stanisław August Poniatowski w drodze do Grodna. Pamiątką jego pobytu w Łosośnie jest żeliwna płyta w ścianie kominka. (…) W 1994 roku rodzina Bilminów odzyskała dwór i od tego czasu stopniowo remontuje budynek. Kolejne opisy dotyczą dworu w Lebiedzinie (gm. Sokółka), Górce (gm. Krynki) i Kuryłach (gm. Sokółka).
Z publikacji można dowiedzieć się wiele ciekawych wątków o budownictwie sakralnym, a także drewnianych budynkach gospodarczych oraz młynach wietrznych i wodnych.
(UM) Fot.: D. Biziuk
Stowarzyszenie realizuje projekt utworzenia przewodnika turystycznego po Sokólszczyźnie. Jest on współfinansowany ze środków Województwa Podlaskiego. Do zapoznania się z rezultatem naszej pracy zapraszamy pod koniec roku. Przewodnik będzie udostępniany nieodpłatnie, również w wersji cyfrowej.
